Giriþ ve Amaç: Akrilamid birçok organda hasara neden olan bir toksindir. Endüstriyel ve laboratuvar iþlemlerde kullanýlmasýnýn dýþýnda karbonhidrattan zengin maddelerin ýsýl iþlemlere maruz kalmasý sonucunda oluþmaktadýr. Egzersiz eðitimi birçok hastalýðýn tedavisinde farmakoterapiye destekleyici olarak tavsiye edilmektedir. Literatürde fiziksel egzersizin endokrin pankreas üzerinde düzenleyici etkilerinin olduðu belirtilmiþtir. Mevcut çalýþma akrilamidin olasý pankreas hasarý üzerindeki etkisini deðerlendirme ve yüzme egzersizinin koruyucu etkisinin olup olmadýðýnýn belirlenmesi açýsýndan sonraki çalýþmalara basamak teþkil edebilir.
Materyal ve Metod: Çalýþmada 32 adet yetiþkin Sprague-Dawley cinsi erkek sýçan grup K, grup A, grup E, grup A+E olmak üzere 4 gruba ayrýlmýþtýr. Grup K’ye 4 hafta boyunca gavaj yöntemiyle 0.2 ml serum fizyolojik uygulanmýþtýr. Grup A’ya serum fizyolojikte çözdürülmüþ 50 mg/kg/günlük akrilamid 4 hafta boyunca gavaj yöntemiyle verilmiþtir. Grup E’ye 4 hafta boyunca yüzme egzersizi uygulanmýþtýr. Grup A+E’ye 4 hafta boyunca serum fizyolojikte çözdürülmüþ 50 mg/kg/günlük akrilamid gavaj yöntemiyle verilmiþ ve ayný zamanda 4 hafta boyunca yüzme egzersizi uygulanmýþtýr. Deneysel süreç tamamlandýktan sonra hayvanlar 12 saat aç býrakýlmýþ ve ardýndan açlýk kan glikozu ölçümü, oral glikoz tolerans testi uygulanmýþtýr. Daha sonra hayvanlar intraperitoneal olarak 90 mg/kg ketamin + 10 mg/kg ksilazin verilerek anestezi altýna alýnmýþtýr. Serum insülin, total oksidatif, total antioksidatif seviye deðerleri için kan örnekleri ve histolojik analizler için pankreas örnekleri alýnarak deney sonlandýrýlmýþtýr. (Mevcut çalýþma için Pamukkale Üniversitesi Hayvan Deneyleri Etik Kurulundan 13.08.2020 tarihli/60758568-020/48554 sayý numarasý ile etik onay alýnmýþtýr (PAÜHADYEK-2020/25).) (Bu çalýþma, PAÜ Bilimsel Araþtýrma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafýndan desteklenmiþtir (Proje No: 2020SABE033).)
Bulgular: Mevcut çalýþmada grup A’da akrilamid uygulamasý açlýk kan þekeri ve oral glikoz tolerans testi deðerlerinde yükselmeye, insülin seviyesinde düþmeye ve oksidatif strese neden olmuþtur. Grup E’de ise bu deðerler grup K ile benzerdi. Ayrýca grup A+E’de total oksidatif, total antioksidatif ve oksidatif stres deðerleri bakýmýndan istatistiksel olarak anlamlýlýk bulunamamýþtýr. Mevcut çalýþmada akrilamid uygulamasý Langerhans adacýðýnda histopatolojik deðiþiklikler meydana getirmiþtir. Diðer gruplara kýyasla grup A’da alfa hücre sayýsýnda anlamlý derecede artýþ gözlenmiþtir. Ayrýca grup K’ye kýyasla grup A’da beta hücre sayýsýnda anlamlý derecede azalma gözlenmiþtir.
Tartýþma ve Sonuç: Çalýþmamýzda akrilamid kaynaklý oksidatif stresin beta ve alfa hücre kütlesinde meydana getirdiði deðiþimler üzerinde yüzme egzersizinin koruyucu etkisi istatistiksel olarak anlamlý bulunamamýþtýr. Ancak çalýþmanýn sonuçlarý 4 haftalýk yüzme egzersizinin akrilamid uygulamasýna karþý istatistiksel olarak anlamlý olmasa da hafifletici etkilerinin olduðunu göstermiþtir. Akrilamidin endokrin pankreasta meydana getirdiði deðiþikliklere karþý koruyucu stratejiler geliþtirilmelidir. Burada yüzme egzersizi kýsmen de olsa tavsiye edilebilir. Verilerimiz akrilamidin zararlý etkilerine karþý aerobik egzersizin önemini vurgulamaktadýr. (Bu çalýþma Pamukkale Üniversitesi Týp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim dalý Tezli Yüksek Lisans programý sýrasýnda yer alan yazar Damla GÜNDÜZ’ün tezinden üretilmiþtir. )
Anahtar Kelimeler: Akrilamid, yüzme egzersizi, glikoz homeostazý, oksidatif stres, pankreas
|
