Yaklaþýk 549.000 yeni vaka ve 200.000 mortalite sayýsý ile mesane kanseri (MK), dünya genelindeki en yaygýn 10. kanser türüdür ve erkeklerde 3,5 kat daha fazla görülmektedir. Ýnvaziv ve maliyetli bir iþlem olmasýna karþýn günümüzde MK’nýn tanýsý ve takibi için kullanýlan altýn standart yöntem hala sistoskopidir. Mesane kanserinde kullanýlabilecek yüksek sensitivite ve spesifiteye sahip biyobelirteç(lerin) arayýþý sürmektedir. Tropomiyozin (TPM) yapýsal proteinleri ve izoformlarý, aktin filamentlerinin stabilitesinden ve aktin-baðlayýcý proteinlerin fonksiyonlarýndan sorumludur ve ilk olarak kas kasýlmasýnýn regülasyonundaki görevleriyle keþfedilmiþlerdir. Tropomiyozinlerin kas dýþý hücrelerde de ifade edilmesi ve tümör baskýlayýcý özelliklere sahip olduðunun anlaþýlmasý, çeþitli kanser türleri ile TPM’lerin iliþkisini ele alan çalýþmalarýn sayýsýný arttýrmýþtýr ancak MK ile iliþkisi hakkýndaki bilgiler sýnýrlýdýr. Çalýþmamýzda PubMed ve diðer bazý veritabanlarýnda uygun MeSH terimleri ile arama yapýldý ve TPM ile MK iliþkisini ele alan yayýnlar derlendi. Ýkinci olarak ise bazý basit biyoinformatik araçlar yardýmýyla TPM’ler ve izoformlarý hakkýnda bilgi toplandý. Literatürden hareketle TPM’lerin ve izoformlarýnýn MK’nýn karsinogenezinde erken aþamada doku-spesifik olarak deðiþim gösterdiði (isoform switching), TPM1-201 izoformunun TPM1-206’ya deðiþtiði ve TPM4-221’in ise belirgin þekilde azalýþ gösterdiði anlaþýlmaktadýr. Ýlaveten, MAPK sinyal yolaðý inhibisyonunun TPM’lerin düzeyini arttýrarak hücrelerdeki stres liflerini restore edebildiði; TPM1, 2 ve 3’ün ifadesinin MK’da azaldýðý ve lncRNA MEG3, miRNA-96 ve miRNA-21’in MK’da TPM1’i hedef alarak ifade düzeyini deðiþtirebildiði görülmektedir. Ýlginç þekilde MK’da TPM1 düzeyinin arttýrýlmasý in vitro ve in vivo düzeyde apoptozun indüklenmesi ve tümör büyümesinin inhibisyonuyla iliþkili bulunmaktadýr. Ýdrardan da tespit edilebilen TPM’lerin ve izoformlarýnýn MK’da spesifik olarak deðiþiyor olmasý biyobelirteç olarak kullanýlabileceklerine iþaret etse de konuya iliþkin daha fazla deneysel çalýþma yapýlmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Tropomiyozin, TPM, Ýzoform, Mesane Kanseri, Biyobelirteç, Ýdrar
|
