Giriş ve Amaç: Vardiyalı çalışan sağlık personelinin uyku ve beslenme düzenlerinin bozulduğu kısıtlı veya eksik uyku uyuyan bireylerin enerji alım düzeylerinin, kronik hastalık riskinin ve obeziteye yatkınlıklarının arttığı bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı vardiyalı çalışan sağlık personeli ile sadece gündüz mesaisinde çalışan personelin beslenme, uyku davranışı ve antropometrik ölçümlerinin karşılaştırılmasıdır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel bir araştırmadır. SANKO Üniversitesi Hastanesinde yalnızca gündüz ve gece çalışanlarda yürütülmüştür. Araştırma etik kurul onayı, çalışma izni, onam alınmıştır. Çalışma 74 (gündüz: 36, gece: 38) kişide yürütülmüştür. Gruplar yaş, cinsiyet ve BKI (Beden Kütle İndeksi) yönünden eşleştirilmiştir. Bireylerin demografik verileri, PUKİ (Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi), birbirini izleyen 3 kez 24-saatlik besin tüketim kaydı ve antropometrik ölçümleri alınmış, fiziksel aktivite durumu (PAL) belirlenmiştir.
Bulgular: Gece ve gündüz çalışan bireylerin sırasıyla %73,6 ve %83,4’ü kadındır. Yaş ve BKI ortalaması gece ve gündüz çalışanlarda sırasıyla 28,3±4,1 yıl, 23,75±4,3 kg/m2 ve 29,3±5,01 yıl, 25,14±4,3 kg/m2’dir (gruplar arası fark: p>0,05). PUKİ puan ortalamaları gece ve gündüz çalışanlarda sırasıyla 12,5±3,7 ve 5,72±3,5’dir, gece çalışanların uyku kalitesi düşüktür (p<0,001). PAL değerleri ortalamaları gece ve gündüz çalışanlarda sırasıyla 1,9±0,5 ve 1,73±0,3’dir (p>0,05). Her iki grubun kendi içinde BKI ve PAL değeri ortalamaları karşılaştırıldığında gece çalışan grupta negatif korelasyon belirlenmiştir (p:0,026). Gece çalışan grupta BKI değeri yüksek olan kişilerin PAL değerleri daha düşüktür. Besin tüketim verileri cinsiyete ve çalışma türüne göre gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05).
Sonuçlar: Gece vardiyalı çalışma kişilerin uyku kaliteleri, BKI’i ve fiziksel aktivite düzeyleri olumsuz etkilenmektedir. Vardiyalı çalışanlara sağlıklı besin seçenekleri sunulması, hizmet içi beslenme eğitimi verilmesi ve vardiyalar arası sürenin kişinin uyku kalitesine uygun planlanması önerilebilir.
ORCID NO: 0000-0002-8014-8739
Anahtar Kelimeler: Vardiyalı çalışma, BKI, uyku kalitesi, beslenme
|
