Giriş ve Amaç: Akrilamid birçok organda hasara neden olan bir toksindir. Endüstriyel ve laboratuvar işlemlerde kullanılmasının dışında karbonhidrattan zengin maddelerin ısıl işlemlere maruz kalması sonucunda oluşmaktadır. Egzersiz eğitimi birçok hastalığın tedavisinde farmakoterapiye destekleyici olarak tavsiye edilmektedir. Literatürde fiziksel egzersizin endokrin pankreas üzerinde düzenleyici etkilerinin olduğu belirtilmiştir. Mevcut çalışma akrilamidin olası pankreas hasarı üzerindeki etkisini değerlendirme ve yüzme egzersizinin koruyucu etkisinin olup olmadığının belirlenmesi açısından sonraki çalışmalara basamak teşkil edebilir.
Materyal ve Metod: Çalışmada 32 adet yetişkin Sprague-Dawley cinsi erkek sıçan grup K, grup A, grup E, grup A+E olmak üzere 4 gruba ayrılmıştır. Grup K’ye 4 hafta boyunca gavaj yöntemiyle 0.2 ml serum fizyolojik uygulanmıştır. Grup A’ya serum fizyolojikte çözdürülmüş 50 mg/kg/günlük akrilamid 4 hafta boyunca gavaj yöntemiyle verilmiştir. Grup E’ye 4 hafta boyunca yüzme egzersizi uygulanmıştır. Grup A+E’ye 4 hafta boyunca serum fizyolojikte çözdürülmüş 50 mg/kg/günlük akrilamid gavaj yöntemiyle verilmiş ve aynı zamanda 4 hafta boyunca yüzme egzersizi uygulanmıştır. Deneysel süreç tamamlandıktan sonra hayvanlar 12 saat aç bırakılmış ve ardından açlık kan glikozu ölçümü, oral glikoz tolerans testi uygulanmıştır. Daha sonra hayvanlar intraperitoneal olarak 90 mg/kg ketamin + 10 mg/kg ksilazin verilerek anestezi altına alınmıştır. Serum insülin, total oksidatif, total antioksidatif seviye değerleri için kan örnekleri ve histolojik analizler için pankreas örnekleri alınarak deney sonlandırılmıştır. (Mevcut çalışma için Pamukkale Üniversitesi Hayvan Deneyleri Etik Kurulundan 13.08.2020 tarihli/60758568-020/48554 sayı numarası ile etik onay alınmıştır (PAÜHADYEK-2020/25).) (Bu çalışma, PAÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir (Proje No: 2020SABE033).)
Bulgular: Mevcut çalışmada grup A’da akrilamid uygulaması açlık kan şekeri ve oral glikoz tolerans testi değerlerinde yükselmeye, insülin seviyesinde düşmeye ve oksidatif strese neden olmuştur. Grup E’de ise bu değerler grup K ile benzerdi. Ayrıca grup A+E’de total oksidatif, total antioksidatif ve oksidatif stres değerleri bakımından istatistiksel olarak anlamlılık bulunamamıştır. Mevcut çalışmada akrilamid uygulaması Langerhans adacığında histopatolojik değişiklikler meydana getirmiştir. Diğer gruplara kıyasla grup A’da alfa hücre sayısında anlamlı derecede artış gözlenmiştir. Ayrıca grup K’ye kıyasla grup A’da beta hücre sayısında anlamlı derecede azalma gözlenmiştir.
Tartışma ve Sonuç: Çalışmamızda akrilamid kaynaklı oksidatif stresin beta ve alfa hücre kütlesinde meydana getirdiği değişimler üzerinde yüzme egzersizinin koruyucu etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunamamıştır. Ancak çalışmanın sonuçları 4 haftalık yüzme egzersizinin akrilamid uygulamasına karşı istatistiksel olarak anlamlı olmasa da hafifletici etkilerinin olduğunu göstermiştir. Akrilamidin endokrin pankreasta meydana getirdiği değişikliklere karşı koruyucu stratejiler geliştirilmelidir. Burada yüzme egzersizi kısmen de olsa tavsiye edilebilir. Verilerimiz akrilamidin zararlı etkilerine karşı aerobik egzersizin önemini vurgulamaktadır. (Bu çalışma Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim dalı Tezli Yüksek Lisans programı sırasında yer alan yazar Damla GÜNDÜZ’ün tezinden üretilmiştir. )
Anahtar Kelimeler: Akrilamid, yüzme egzersizi, glikoz homeostazı, oksidatif stres, pankreas
|
